Nhà máy nhiệt điện Uông Bí được khởi công xây dựng ngày 19/05/1961, tại TP Uông Bí (thị xã Uông Bí cũ), tỉnh Quảng Ninh, cách thủ đô Hà Nội khoảng 130 km về hướng Đông. Hai năm rưỡi sau, ngày 20/11/1963, dòng điện đầu tiên từ nhà máy điện Uông Bí đã hòa vào lưới điện miền Bắc. Sự ra đời của nhà máy là sự kiện quan trọng trong lịch sử phát triển ngành công nghiệp điện lực non trẻ của Việt Nam vào thời điểm miền Bắc vừa được giải phóng.
Ngày 18/1/1964, sau gần 3 năm khẩn trương xây dựng và lắp đặt thiết bị, với sự giúp đỡ của các chuyên gia Liên Xô, và nỗ lực của hàng ngàn cán bộ, công nhân Việt Nam, nhà máy đã hoàn thành xây dựng đợt I gồm: 2 tổ máy, công suất 24 MW (12 MW x 2).
Ngày 2/9/1965, nhà máy hoàn thành lắp đặt đợt II gồm 2 tổ máy, công suất 24 MW (12 MW x 2), đưa tổng công suất cả 2 đợt lên 48 MW.
Ngày 15/12/1965, nhà máy nhiệt điện Uông Bí phải hứng chịu trận ném bom đầu tiên của máy bay Mỹ. Nhà máy bước sang giai đoạn mới, vừa sản xuất, vừa chiến đấu bảo vệ dòng điện. Trong những năm chống Mỹ, nhà máy phải tiến hành 10 đợt sửa chữa, phục hồi.
Năm 1966, công trình “ống khói ngầm” (đưa ống khói nhà máy chìm dưới lòng sông để ngụy trang, tránh máy bay địch ném bom) ra đời và đi vào lịch sử như một sáng kiến đặc biệt, thể hiện nghị lực, ý chí kiên cường của công nhân nhà máy điện Uông Bí.
Sau ngày đất nước hoàn toàn giải phóng (30/04/1975), nhà máy vừa tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, vừa tiếp tục mở rộng công suất nhà máy để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế.
Ngày 22/12/1975, nhà máy điện Uông Bí hoàn thành việc mở rộng quy mô sản xuất đợt III với công suất 50 MW.
Ngày 7/11/1976, nhà máy đưa vào vận hành đợt IV công suất 55 MW.
Ngày 24/12/1976, công tác mở rộng, xây dựng mới nhà máy hoàn thành, nâng tổng công suất của 4 đợt lên 153 MW, trở thành nhà máy chủ lực cung cấp điện năng sau khi nước nhà được thống nhất.
Bước sang thập niên 90 thế kỷ XX, do đặc điểm thiết bị máy móc của Liên Xô (cũ) qua nhiều năm vận hành khai thác liên tục nên khả năng sản xuất điện của nhà máy giảm xuống. Thời điểm này, với sự tham gia phát điện của một số nhà máy điện công suất lớn như nhà máy nhiệt điện Phả Lại (440 MW), nhà máy thủy điện Hòa Bình (1.920 MW),… miền Bắc bắt đầu xuất hiện tình trạng thừa điện. Trước tình hình đó, Bộ Năng lượng đã chỉ đạo: Nhiệt điện Uông Bí phải dừng lò.
Từ tháng 4/1991, nhà máy chỉ sản xuất điện khi có nhu cầu của hệ thống điện quốc gia, còn nhiệm vụ chủ yếu là tập trung đại tu phục hồi thiết bị. Đây là giai đoạn khó khăn nhất của nhà máy. Hoạt động chủ yếu là tập trung vào công tác bảo quản máy móc thiết bị
Năm 1994, cùng với sự phát triển của ngành điện, đường dây 500 kV Bắc - Nam chính thức đóng điện vận hành, nhà máy nhiệt điện Uông Bí đã phát điện trở lại, đạt sản lượng 650 triệu kWh/năm.
Năm 2000, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện Uông Bí mở rộng.
Ngày 26/5/2002, nhà máy nhiệt điện Uông Bí mở rộng giai đoạn I được khởi công, công suất 300 MW, sản lượng điện 1,8 tỷ kWh/năm. Ngày 18/12/2006, chính thức phát điện lên lưới điện quốc gia.
Ngày 23/5/2008, nhà máy nhiệt điện Uông Bí mở rộng giai đoạn II được khởi công, công suất 330 MW, sản lượng điện 1,980 tỷ kWh. Tháng 4/2013, chính thức phát điện lên lưới điện quốc gia.
(Nguồn: Trang thông tin Điện tử Điện lực 24/7, ngày 18/5/2021)
